تاریخچه پیتزا

تصور کنید یک تکه نان ساده که روزی خوراک تهیدستان یک شهر بندری در ایتالیا بود، به نمادی جهانی از دورهمی، شادی و خلاقیت تبدیل شود. این، داستان پرماجرا و شگفت‌انگیز پیتزاست. تاریخچه پیتزا فقط روایتی از تکامل یک غذا نیست؛ بلکه داستانی درباره فقر، نبوغ، مهاجرت و فرهنگی است که توانست قلوب مردمان سراسر جهان را تسخیر کند. سفری که از کوچه‌های شلوغ ناپل آغاز شد و به جعبه‌ای گرم روی میز شام شما رسید. در این روایت، ما به دنبال پاسخ این سوال هستیم؛ پیتزا از کجا آمد و چگونه به پدیده‌ای که امروز می‌شناسیم تبدیل شد؟

پیتزا واقعاً چیست؟

پیش از غرق شدن در تاریخ، بیایید یک تعریف مشترک پیدا کنیم. پیتزا در اصیل‌ترین شکل خود، یک نان گرد و صاف است که خمیر آن با مخمر ور آمده و روی آن با سس گوجه‌فرنگی و پنیر (معمولاً موتزارلا) پوشانده می‌شود و سپس در دمای بسیار بالا، در یک تنور پخته می‌شود. اما این تعریف ساده، تنها لایه اول یک داستان بسیار عمیق‌تر است. پیتزا یک بوم نقاشی خوراکی است که هر فرهنگی، نقش و نگار خود را بر آن افزوده است.

ریشه‌ها و سرآغاز؛ داستان تولد در کوچه‌های ناپل

گرچه نان‌های صاف و پخته‌شده با انواع چاشنی‌ها، ریشه در تمدن‌های باستانی مانند یونان و مصر دارند، اما زادگاه پیتزای مدرن بدون هیچ شکی، شهر ناپل در جنوب ایتالیا در قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم است. در آن زمان، ناپل شهری پرجنب‌وجوش و به سرعت در حال رشد بود و جمعیت زیادی از کارگران فقیر را در خود جای می‌داد. این قشر که به lazzaroni معروف بودند، به غذایی ارزان، سریع و مقوی نیاز داشتند.

اینجا بود که pizzaioli (پیتزاپزها) وارد صحنه شدند. آن‌ها نان‌های صاف و ساده‌ای را با چاشنی‌های ارزان‌قیمت مانند سیر، چربی خوک، نمک و بعدها، یک ماده غذایی جدید و انقلابی یعنی گوجه‌فرنگی، می‌پوشاندند. جالب است بدانید گوجه‌فرنگی که از قاره آمریکا به اروپا آمده بود، در ابتدا با شک و تردید نگریسته می‌شد و بسیاری آن را «سیب سمی» می‌پنداشتند. اما فقرای ناپل این میوه قرمز رنگ را پذیرفتند و آن را به قلب غذای خود تبدیل کردند. این پیتزاهای اولیه، غذای خیابانی بود که به صورت تکه‌ای فروخته می‌شد و مستقیماً توسط مشتریان خورده می‌شد.

نقطه عطف تاریخی؛ داستان پیتزا مارگاریتا و تولد یک افسانه

تا اواخر قرن نوزدهم، پیتزا عمدتاً غذای محلی ناپل باقی مانده بود. اما یک رویداد سلطنتی، سرنوشت آن را برای همیشه تغییر داد. در سال ۱۸۸۹، پادشاه اومبرتوی اول و ملکه مارگاریتا ساووی (Margherita of Savoy) برای بازدید به ناپل سفر کردند. ملکه که از غذاهای فرانسوی پیچیده دربار خسته شده بود، کنجکاو شد تا طعم غذاهای محلی را امتحان کند.

مشهورترین پیتزاپز شهر، رافائله اسپوزیتو (Raffaele Esposito)، برای پخت پیتزا برای ملکه فراخوانده شد. او سه نوع پیتزا تهیه کرد. یکی با چربی خوک، پنیر و ریحان؛ دیگری با سیر و روغن؛ و پیتزای سوم که به افتخار پرچم ایتالیا با سه رنگ طراحی شده بود؛ سس گوجه‌فرنگی (قرمز)، پنیر موتزارلا (سفید) و ریحان تازه (سبز).

ملکه مارگاریتا شیفته پیتزای سوم شد. اسپوزیتو نیز به افتخار او، این پیتزا را «پیتزا مارگاریتا» نامید. این تأییدیه سلطنتی، نه تنها به پیتزا مشروعیت بخشید، بلکه آن را از غذای فقرای ناپل به یک گنجینه ملی ارتقا داد. داستان پیتزا مارگاریتا نماد چگونگی تلاقی خلاقیت، هویت ملی و طعم در یک بشقاب است.

اهمیت فرهنگی و اجتماعی؛ پیتزا، فراتر از یک غذا

در ایتالیا، به ویژه در ناپل، پیتزا چیزی بیش از یک وعده غذایی است؛ این یک نهاد اجتماعی و نماد غرور فرهنگی است.

• هویت ناپلی: هنر پخت پیتزای ناپلی (Pizzaiuolo) آنچنان با فرهنگ این شهر عجین شده که در سال ۲۰۱۷ به عنوان میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به ثبت رسید.
• غذای دورهمی: پیتزا غذایی برای تقسیم کردن و با هم بودن است. رفتن به pizzeria (پیتزافروشی) یک فعالیت اجتماعی رایج برای خانواده‌ها و دوستان محسوب می‌شود.
• احساس نوستالژی: برای میلیون‌ها ایتالیایی در سراسر جهان، طعم یک پیتزای خوب، یادآور خانه، خانواده و ریشه‌هایشان است.

سفر جهانی و تکامل؛ چگونه پیتزا دنیا را فتح کرد؟

سفر جهانی پیتزا با موج مهاجرت ایتالیایی‌ها به ایالات متحده در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم آغاز شد. مهاجران، فرهنگ و غذاهایشان را با خود به سرزمین جدید بردند. در سال ۱۹۰۵، جنارو لومباردی (Gennaro Lombardi) اولین پیتزافروشی رسمی آمریکا را در نیویورک افتتاح کرد.

با این حال، تا پس از جنگ جهانی دوم، پیتزا هنوز عمدتاً یک غذای قومیتی بود. سربازان آمریکایی که در ایتالیا خدمت کرده بودند، با طعم این غذای شگفت‌انگیز به خانه بازگشتند و تقاضا برای آن به شدت افزایش یافت. از آن پس، پیتزا به سرعت در فرهنگ آمریکایی جا افتاد و نسخه‌های بومی‌شده خود را پیدا کرد؛ از پیتزای نازک و بزرگ نیویورکی تا پیتزای عمیق و پرملات شیکاگو (Deep-Dish).

از آمریکا، پیتزا به یک پدیده جهانی تبدیل شد. هر کشوری آن را با ذائقه و مواد اولیه محلی خود وفق داد. امروزه می‌توانید پیتزا با مرغ تندوری در هند، با گوشت کباب در سوئد، با آناناس در کانادا و با ماهی مرکب در ژاپن پیدا کنید.

سیر تکامل پیتزا در گذر زمان

نتیجه‌گیری؛ میراث ماندگار یک تکه نان

تاریخچه پیتزا یک سفر الهام‌بخش از بقا به شهرت است. این غذا که از نیاز و فقر متولد شد، با نبوغ و خلاقیت رشد کرد و با تأییدیه‌ای سلطنتی به رسمیت شناخته شد. سپس با بال‌های مهاجرت، از مرزها عبور کرد و به یک زبان مشترک جهانی برای ابراز شادی و صمیمیت بدل گشت. پیتزا به ما یادآوری می‌کند که گاهی ساده‌ترین چیزها می‌توانند عمیق‌ترین داستان‌ها و ماندگارترین تأثیرات را داشته باشند.

حالا که داستان شنیدنی و سلطنتی پیتزا مارگاریتا را می‌دانید و با سفر شگفت‌انگیز آن از کوچه‌های ناپل تا آشپزخانه‌های سراسر جهان آشنا شدید، آیا برای پختن یک نسخه اصیل و خوشمزه از آن هیجان‌زده نیستید؟ دهانتان آب افتاده؟ برای دیدن دستور پخت قدم به قدم و امتحان‌شده ما، مستقیم به آشپزخانه گوفومگ بروید و هنر خود را به نمایش بگذارید!

سوالات متداول